Raport IRRS jest wynikiem dwu-tygodniowej misji przeglądowej, którą przeprowadzono w dniach 4-15 września 2023 r. na zaproszenie polskiego rządu. Zespół misji IRRS składający się z piętnastu ekspertów z czternastu krajów, czterech pracowników Międzynarodowej Agencji Energii Jądrowej (MAEA) oraz obserwatora z Komisji Europejskiej dokonał przeglądu nadzoru regulacyjnego nad istniejącymi obiektami jądrowymi, działalnościami z promieniowaniem jonizującym pod kątem norm bezpieczeństwa MAEA oraz przygotowań do nadzoru nad budową i eksploatacja elektrowni jądrowych w Polsce. Była to druga Misja IRRS – pierwsza odbyła się w 2013 r., zaś w 2017 r. zrealizowano misję następczą IRRS Follow-up.

Gospodarzem Misji była Państwowa Agencja Atomistyki (PAA) a uczestniczyły w niej również inne instytucje stanowiące cześć systemu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w Polsce: Główny Inspektorat Sanitarnego, Krajowe Centrum Ochrony Radiologicznej w Ochronie Zdrowia oraz Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologicznej w Warszawie. Ponadto w Misji uczestniczyli reprezentanci Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Urzędu Dozoru Technicznego. Członkowie Misji IRRS towarzyszyli również inspektorom Państwowej Agencji Atomistyki podczas kontroli dozorowych prowadzonych w badawczym reaktorze jądrowym MARIA, Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych, placówce medycznej i obiekcie przemysłowym wykorzystującym promieniowanie jonizujące.

Raport IRRS stwierdza, że głównym wyzwaniem w Polsce jest przyjęcie rozwiązań zapewniających PAA niezależność w podejmowaniu decyzji związanych z bezpieczeństwem i odpowiednie zasoby. Zagraniczni eksperci wskazali też kilka rekomendacji oraz sugestii dla rządu. Zdaniem Misji IRRS potrzebne są:

• zapewnienie dostępności zasobów finansowych umożliwiających terminową likwidację reaktorów badawczych;
• poprawa koordynacji i współpracy pomiędzy organami regulacyjnymi, odpowiedzialnymi za krajowe obiekty jądrowe i działalności wykorzystujące promieniowanie jonizujące;
• zatrudnienie dodatkowych fizyków medycznych w celu zapewnienia ochrony podczas zabiegów medycznych z wykorzystaniem promieniowania jonizującego;
• wprowadzenie zmian w zakresie wydanych zezwoleń na działalność z promieniowaniem jonizującym – Prezes PAA powinien mieć możliwość wprowadzania zmian tych zezwoleń z własnej inicjatywy, bez zgody posiadacza zezwolenia – uważa Misja IRRS.

Zespół przedstawił też rekomendacje dla PAA, w tym potrzebę ustanowienia zintegrowanego, planu rozwoju zasobów ludzkich oraz określenia zasobów finansowych niezbędnych do jego realizację.

Międzynarodowi eksperci wskazali dobrą praktykę oraz osiągniecia PAA. Za dobrą praktykę uznano przeprowadzony przez PAA w latach 2018-2019 projekt ALEP (ang. Advanced Licensing Exercise Project). Była to symulacja oceny wniosku o wydanie zezwolenia na budowę elektrowni jądrowej, wykonana z udziałem ekspertów międzynarodowych.

Misja IRRS doceniła też:

• przeszkolenie 300 pracowników wojewódzkich inspektoratów sanitarnych w zakresie skutecznego informowania społeczeństwa o problematyce radonu;
• działania PAA w obszarze komunikacji podejmowane w związku z wojną na Ukrainie;
• prowadzony przez PAA rozwój monitoringu radiacyjnego – instalację w ostatnich latach trzydziestu dodatkowych stacji monitorowania promieniowania przy wschodniej granicy Polski.

Raport z misji IRRS jest dostępny na stronie PAA [TUTAJ] oraz na stronie MAEA [TUTAJ]

Źródło: Państwowa Agencja Atomistyki