Szerokie zastosowania promieniowania jonizującego w przemyśle, medycynie oraz badaniach naukowych mają pozytywny wpływ na jakość życia i rozwój społeczeństwa. Jednym z podstawowych warunków tego, aby obywatele mogli czerpać korzyści z tego rodzaju działalności jest zapewnienie funkcjonowania wiarygodnego oraz skutecznego systemu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Bezpieczeństwo jądrowe oznacza osiągnięcie odpowiednich warunków eksploatacji, zapobieganie awariom, a w przypadku ich zaistnienia – łagodzenie ich skutków. Wynikiem tych działań jest ochrona pracowników i ludności przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego z obiektów jądrowych.

Najważniejsze założenia strategii

• Obowiązywać będzie zasada prymatu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej nad innymi aspektami działalności, w tym ekonomicznymi, politycznymi czy społeczno-gospodarczymi. Podstawowym celem bezpieczeństwa jest ochrona ludzi i środowiska naturalnego przed szkodliwymi skutkami działania promieniowania jonizującego.
• Dokument zawiera 4 szczegółowe cele strategii.
  • Rozwój krajowego systemu regulacyjnego w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.
    • System ten służy zapewnieniu ochrony ludności, pracowników oraz środowiska naturalnego przed zagrożeniami wynikającymi z zastosowań promieniowania jonizującego.
    • Ważnym elementem podnoszącym jakość otoczenia regulacyjnego i sprzyjającym zwiększeniu standardów bezpieczeństwa jest wymiana wiedzy oraz doświadczeń w ramach współpracy międzynarodowej.

• Rozwój systemu monitoringu radiacyjnego kraju.
  • Podjęte zostaną działania zmierzające do rozbudowy sieci monitoringu radiacyjnego na poziomie lokalnym oraz ogólnokrajowym, wraz z oprogramowaniem wspomagającym proces podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych.
  • Niezbędne jest także stałe doskonalenie procedur i rozwijanie programu ćwiczeń związanych z reagowaniem na zdarzenia radiacyjne oraz z usuwaniem skutków tych zdarzeń.
• Wzmocnienie krajowych kompetencji w obszarze bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.
  • Prowadzone będą działania mające na celu rozwój kompetencji oraz kształcenie kadr niezbędnych do zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej obiektów jądrowych, składowisk odpadów promieniotwórczych, a także bezpiecznego wykorzystania źródeł promieniowania jonizującego w medycynie, przemyśle oraz badaniach naukowych.
  • Rozwój kompetencji będzie obejmował upowszechnianie zasad bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz propagowanie postaw i wartości właściwych dla wysokiej kultury bezpieczeństwa.

• Zwiększanie potencjału badawczego oraz świadomości społecznej w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.
  • Podjęte zostaną działania na rzecz wspierania badań nad wpływem promieniowania jonizującego na zdrowie człowieka oraz środowisko naturalne, a także nad rozwiązaniami technologicznymi podnoszącymi poziom bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej.
  • Niezbędne jest także zwiększenie świadomości społecznej dotyczącej skutków zastosowania promieniowania jonizującego, w tym jego oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko naturalne.

Rząd podejmuje szereg działań, które służą zwiększeniu bezpieczeństwa radiacyjnego w Polsce. Od 2015 r. sukcesywnie rozbudowywany jest krajowy monitoring sytuacji radiacyjnej. W ciągu sześciu ostatnich lat Państwowa Agencja Atomistyki, która zarządza tym monitoringiem, zakupiła w sumie 33 nowoczesne stacje wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych (PMS – permanent monitoring station) w tym wzdłuż wschodniej granicy kraju. 7 zastąpiło wysłużone już urządzenia, a 26 posadowiono w nowych lokalizacjach. Zgodnie z rządowymi planami, które wynikają z Programu polskiej energetyki jądrowej  do 2033 r. w kraju będzie funkcjonowało w sumie 145 stacji wczesnego wykrywania skażeń.

Dzięki dobrej współpracy PAA z innymi instytucjami udaje się także minimalizować koszty utrzymania monitoringu. Podpisanie w 2020 r. umów o współpracy Państwowej Agencji Atomistyki z Generalną Dyrekcją Lasów Państwowych oraz Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej znacząco obniżyło koszty najmu terenów, na których zlokalizowane są niektóre staje wczesnego wykrywania skażeń promieniotwórczych.

Zagęszczenie sieci stacji, które wykrywają obecność radionuklidów w powietrzu umożliwi Państwowej Agencji Atomistyki wcześniejsze wykrywanie zdarzeń radiacyjnych oraz dokładniejsze prognozowanie ich rozwoju. Dzięki temu Agencja będzie mogła szybciej reagować w sytuacjach kryzysowych oraz lepiej informować społeczeństwo o konieczności podjęcia ewentualnych działań interwencyjnych. Tym samym rozbudowa monitoringu radiacyjnego zwiększa bezpieczeństwo wszystkich Polaków. Mapa sytuacji radiacyjnej kraju dostępna jest dla każdego zainteresowanego na stronie Państwowej Agencji Atomistyki: https://www.gov.pl/web/paa/sytuacja-radiacyjna.

Źródło: Ministerstwo Klimatu i Środowiska