Czy cyfryzacja może przyczynić się do „zazieleniania” polskiej gospodarki?

Raport „Nowy cyfrowy zielony ład”, przygotowany przez centrum analityczne Polityka Insight, którego partnerem jest Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji oraz Orange Polska, skupia się na roli cyfryzacji i nowych technologii w walce z negatywnymi zmianami klimatycznymi. Zawiera też przegląd już podejmowanych przez sektor ICT działań w tym zakresie, wskazuje szanse i wyzwania dla zielonej cyfryzacji oraz proponuje rekomendacje dla decydentów politycznych, unijnych oraz przedstawicieli branży.

– Infrastruktura ICT pełni coraz ważniejszą rolę w funkcjonowaniu państw. Co więcej, technologie cyfrowe powinny, mogą i wspierają walkę ze zmianami klimatu. W coraz szybszym tempie wzrasta bowiem popyt na nowe technologie i nowoczesne usługi. Poprawa efektywności energetycznej powinna stać się priorytetem. Sektor ICT już podjął działania przeciw niekorzystnym zmianom klimatu. Ich przykłady znajdują się w raporcie, choćby w zakresie efektywności energetycznej sieci i centrów danych, szerszego wykorzystania OZE oraz jasne zobowiązania firm dotyczące osią­gnięcia neutralności klimatycznej  – powiedział Andrzej Dulka, Prezes Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji, która jest partnerem Raportu.

Raport do bezpłatnego pobrania: https://www.politykainsight.pl/raporty/zielonacyfryzacja

Kluczowe wnioski:

• Rządy powinny angażować sektor ICT, planując politykę klimatyczną. Pieniądze na innowacje cyfrowe powinny wspierać redukcję emisji. Rządy powinny faworyzować inwestycje w zieloną i cyfrową transformację na poziomie strategii, legislacji oraz projektując narzędzia wsparcia ze środków UE w ramach polityki spójności czy krajowego planu odbudowy. Obszary te powinny być uwzględniane na różnych poziomach aktywności państwa, w tym poprzez ukierunkowanie rynku zamówień publicznych w sposób promujący rozwiązania cyfrowe i korzystne dla klimatu, także w tradycyjnych usługach publicznych (IoT).
• Sektor ICT w Polsce nie jest w czołówce największych źródeł emisji, a rozwiązania technologiczne potrzebne do osiągnięcia neutralności klimatycznej są już dostępne. Branża ICT rozumie konieczność przeciwdziałania niekorzystnym zmianom klimatu, dlatego też rozpoczęła już konkretne działania w tym obszarze. Ilustrują to wskazane w raporcie przykłady, choćby w zakresie efektywności energetycznej sieci i centrów danych, szerszego wykorzystania OZE oraz jasne zobowiązania firm dotyczące osiągnięcia neutralności klimatycznej. Dla uzyskania pełnej neutralności, a szczególnie jej tempa, istotna będzie także transformacja całego polskiego sektora energii elektrycznej w kierunku opartym na źródłach niskoemisyjnych, w tym OZE. Konieczne jest więc wprowadzenie regulacji zapewniających szybki rozwój takich rozwiązań, jak np. offshore, a także usunięcie istniejących barier dla kontraktów typu PPA. Istotne będzie również wsparcie poprawy efektywności energetycznej przedsiębiorstw poprzez narzędzia finansowe oraz regulacyjne, takie jak uproszczenie procesu odchodzenia od starych technologii w sieciach telekomunikacyjnych.
• Obywatele, a w szczególności służby, samorządy oraz dysponenci infrastruktury stanowiącej krytyczne zasoby państwa powinni mieć dostęp do bieżących danych o ryzyku klimatycznym dotyczącym miejsc, w których posiadają zasoby lub planują ich rozwój. Odporność na podnoszący się poziom wód, wyższe temperatury i ekstremalne zjawiska pogodowe to kwestia bezpieczeństwa narodowego. To odpowiedzialność zarówno sektora prywatnego, jak i rządów. Budowa i udostępnienie narzędzi wykorzystujących technologie cyfrowe i pozwalających na długoterminową analizę ryzyka dla określonych obszarów powinny być priorytetem na najbliższe lata.
• Możliwość recyklingu powinna być analizowana już na etapie projektowania produktów i opakowań. Firmy z sektora ICT powinny uwzględniać możliwość stosowania i sprzedaży sprzętu odnawianego, naprawionego czy takiego, którego części pochodzą z odzysku. Powinny też angażować się w zbieranie elektrośmieci, rezygnować z papieru w relacjach zewnętrznych oraz stosować przyjazne środowisku opakowania czy materiały marketingowe. Krajowa administracja publiczna powinna budować świadomość społeczną i promować pozytywne postawy w obszarze GOZ. Kluczowe jest też przyjęcie regulacji zapewniających pełną cyfryzację relacji z konsumentami, między przedsiębiorcami a administracją publiczną.
• Aby nowy rodzaj produktu został dopuszczony na rynek, musi spełnić wymagania z zakresu m. in. bezpieczeństwa i zdrowia publicznego. W przypadku nowych technologii i cyfryzacji do tych wymagań powinny dołączyć analizy wpływu na emisje, które biorą pod uwagę zjawisko popytu indukowanego. Należy również wprowadzić ocenę wpływu na cyfryzację oraz neutralność klimatyczną w ramach Ocen Skutków Regulacji nowych przepisów prawnych.
• Dostęp do sieci jest niezbędny do funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie, a stworzenie warunków dla jego powszechnej dostępności jest odpowiedzialnością rządów. Wymaga to tworzenia przyjaznego otoczenia prawnego i regulacyjnego, nakierowanego na zapewnienie powszechnego dostępu do wysokiej jakości łączności światłowodowej oraz maksymalizacji zasięgu sieci 5G. Usługi cyfrowe powinny być dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. W przeciwnym razie nierówności będą rosnąć, a innowacje nie będą dostępne dla wszystkich. Niezbędne jest dalsze wsparcie edukacji cyfrowej dostosowanej do poziomów kompetencji cyfrowych różnych grup społeczeństwa.
• Rządy powinny angażować się w informowanie obywateli o potencjale nowych technologii oraz w walkę z dezinformacją, w oparciu o merytoryczne i naukowe argumenty przekazywane w sposób dostosowany do wszystkich odbiorców. Na sektorze również spoczywa odpowiedzialność za zbudowanie zaufania, którego podstawą jest rzetelny dialog, przejrzysta informacja oraz pełne poszanowanie norm prawnych. Niepowodzenie w realizacji tych celów będzie istotną barierą dla zaakceptowania kluczowych dla gospodarki technologii przez społeczeństwo.
• Zagrożenia cyfrowe powinny być analizowane w każdym obszarze, w którym wykorzystywane są nowe technologie. Unia Europejska i rządy powinny inwestować we wczesne wykrywanie zagrożeń oraz sprawne mechanizmy ich obsługi. W łańcuch wartości bezpieczeństwa oraz związanych z nim regulacji powinny być włączone wszystkie podmioty sektora ICT, w tym przedsiębiorcy telekomunikacyjni, dostawcy urządzeń, oprogramowania czy dostawcy usług i aplikacji dostępnych on-line. Do zapewnienia cyberbezpieczeństwa powinny być wykorzystywane mechanizmy certyfikacji na poziomie unijnym, a także nowe technologie, m. in. AI.
• Firmy powinny być równo traktowane niezależnie od wielkości i pozycji na rynku. Sprawiedliwe opodatkowanie jest gwarantem równej konkurencji. Sposobem na wyrównanie szans na rynku i ukrócenie zjawiska unikania opodatkowania może być unijny podatek cyfrowy.

Źródło: Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji