Pilne działania w energetyce na pierwsze 100 dni nowego rządu

Rekomendacje Eksperckiej Rady ds. Bezpieczeństwa Energetycznego i Klimatu

15 października Polki i Polacy wybiorą nowy parlament. Wybory to zawsze otwarcie przestrzeni dla nowych  możliwości – wzmocnienia i ukierunkowania strategii energetycznej Polski oraz podjęcia decyzji w sprawach kluczowych dla odbiorców energii. Sektor energetyczny w Polsce jest dziś w szczególnym momencie: bilans energetyczny się pogarsza, koszty paliw i CO₂ są wysokie, co ma odzwierciedlenie w cenach energii. Polska energetyka potrzebuje pełnej mobilizacji, realnej i  spójnej strategii, przyśpieszenia inwestycji – inaczej ceny energii będą stale rosły, a bezpieczeństwo systemu zostanie poddane poważnej próbie.

W eksperckim i zróżnicowanym gronie Rady ds. Bezpieczeństwa Energetycznego i Klimatu opracowaliśmy konstruktywne rekomendacje dla przyszłego rządu. Nie mają one charakteru politycznego – ktokolwiek zostanie wybrany do sprawowania władzy – będzie się mierzył z tymi samymi, dużymi wyzwaniami.

O Radzie i motywacji działania

Ekspercka Rada ds. Bezpieczeństwa Energetycznego i Klimatu to grono ekspertów, którzy chcą dzielić się wiedzą i wesprzeć procesy decyzyjne w obszarach kluczowych dla poprawy bezpieczeństwa energetycznego Polski i ochrony klimatu. Rada działa na zasadzie non-profit, nie promuje żadnych konkretnych technologii ani firm. W skład Eksperckiej Rady ds. Bezpieczeństwa Energetycznego  i Klimatu wchodzą osoby z bogatym i różnorodnym doświadczeniem w zakresie energetyki i gospodarki, przemysłu, spraw międzynarodowych. Każde stanowisko jest długo dyskutowane, a następnie przyjmowane drogą konsensusu, bo wierzymy, że tylko tak można zagwarantować trwały postęp.

Więcej informacji – na stronie: https://rada-energetyczna.pl/

Co proponujemy?

W ciągu 1,5 r. działalności Rada przygotowała 5 stanowisk w najważniejszych dla energetyki sprawach. Tym razem Rada przedstawia rekomendacje najpilniejszych działań do podjęcia przez rząd po wyborach.

Pierwszy krok – to uporządkowanie podstawowych zasad polskiej polityki energetycznej. Wśród nich dostrzeżenie, że:

Transformacja energetyczna jest niezbędna, wynika z obiektywnych czynników, w tym z konieczności uniezależniania się od importu paliw. Transformacja służy wzmacnianiu konkurencyjności  gospodarczej kraju. Musi mieć na uwadze nie tylko interesy sektora energetycznego, ale przede wszystkim odbiorców – zarówno gospodarstw domowych jak i przedsiębiorstw. Musi także zapewnić bezpieczeństwo energetyczne i ciągłość dostaw energii do odbiorców.

Podstawową zasadą w energetyce powinny być reguły rynkowe. Konieczne jest zapewnienie konkurencyjnego rynku energii, który kształtuje ceny w sposób przejrzysty i niezależny od polityki. To  ważne dla mobilizowania inwestycji energetycznych, zwiększania konkurencyjności gospodarki i ograniczania cen dla odbiorców, a jednocześnie dla sygnałów cenowych dla elastyczności i efektywności energetycznej.

Rząd powinien prowadzić transparentną, obiektywną i spójną politykę informacyjną oraz dbać o włączanie wszystkich interesariuszy w proces legislacyjny. Należy zweryfikować zakres centralizacji polskiego sektora energetycznego na rzecz jasnego podziału zadań pomiędzy regulatora, uczestników hurtowego rynku energii, nadzór właścicielski oraz odpowiedzialne za całość ministerstwo, ze wzmocnionym zapleczem analitycznym.

Ponadto Rada BEiK proponuje 5 pakietów kluczowych działań dla nadania polskiej energetyce nowej dynamiki – adekwatnej do skali wyzwań:

1.Pakiet strukturalny

• Przyznanie transformacji energetycznej nadrzędnej roli w przyszłym rządzie i określenie strategicznych celów polityki klimatyczno-energetycznej kraju.
• Wzmocnienie kadr i zaplecza analitycznego rządu w tym zakresie.
• Jak najszybsze opracowanie podstawowych dokumentów strategicznych: Strategii Długoterminowej w zakresie redukcji emisji CO2 (do 2050 r.), Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. i  Krajowego Planu na Rzecz Energii i Klimatu, Strategii ciepłownictwa i ogrzewnictwa.
• Wydzielenie aktywów węglowych wraz z określeniem jasnej ścieżki wygaszania starych bloków i opracowaniem transparentnego mechanizmu przydziału mocy przyłączeniowych po wyłączanych  elektrowniach.
• Utworzenie Funduszu Transformacji Energetyki i wykorzystanie przychodów z aukcji uprawnień do emisji CO2 na transformację energetyczną.

2.Pakiet dla odnawialnych źródeł energii

• Zwiększenie potencjału rozwoju energetyki wiatrowej na lądzie i na morzu.
• Rewizja zasad planowania przestrzennego – przyśpieszenie procedur realizacji projektów.
• Identyfikacja i wsparcie krajowych łańcuchów dostaw.
• Modyfikacja systemu wsparcia energetyki prosumenckiej i odbiorców energochłonnych.
• Promocja rozwoju umów PPA, w tym również dla MŚP.

3. Pakiet dla ciepłownictwa i ogrzewnictwa

Stworzenie kompleksowych narzędzi poprawy efektywności energetycznej wraz ze strategicznym planem elektryfikacji ogrzewania.

Opracowanie koncepcji włączenia ciepłownictwa i ogrzewnictwa do bilansowania elektroenergetyki.

Ustalenie priorytetowych inwestycji gazowych w całej gospodarce – aby nie doprowadzić do przeinwestowania w to importowane paliwo.

Modyfikacja systemu kształtowania cen ciepła.

Opracowanie strategii ciepłownictwa i ogrzewnictwa.

4. Pakiet dla sieci

• Zwiększenie transparentności procedowania wniosków o wydanie warunków przyłączeniowych na poziomie sieci dystrybucyjnych i przesyłowych.
• Wzmocnienie regulacji bodźcowej dla spółek dystrybucyjnych umożliwiająca zmniejszenie liczby odmów dla wniosków o przyłączenie do sieci.
• Zwiększenie inwestycji w modernizację i rozwój sieci.
• Maksymalizacja wykorzystania środków unijnych na ten cel.

5. Pakiet dla odbiorców i rynku energii

• Zniesienie limitów cenowych dla wytwórców energii na rynku hurtowym od 2024 r. i utrzymanie takiej opcji wyłącznie w sytuacji awaryjnej.
• Wprowadzenie mechanizmu rynkowej wyceny rezerwy operacyjnej na rynku bilansującym na początku 2024 r.
• Przywrócenie obliga giełdowego dla wytwórców węglowych wydzielonych ze spółek z udziałem Skarbu Państwa.
• Modyfikacja krajowych przepisów w celu odmrożenia cen energii dla gospodarstw domowych z uwzględnieniem kryterium dochodowego. Zaproponowanie bonu energetycznego dla odbiorców wrażliwych i najbardziej narażonych MŚP.
• Wdrożenie usług elastyczności.

Transformacja energetyczna i niezbędne inwestycje to nie tylko wyzwanie – ale przede wszystkim ogromna szansa na rozwój całej polskiej gospodarki, zwiększanie konkurencyjności polskich firm  na rynku międzynarodowym, a także na ustabilizowanie cen energii dla odbiorców w dłuższej perspektywie. Jesteśmy w momencie kluczowym dla przyszłości naszego kraju. Nowy rząd, który  zostanie utworzony po październikowych wyborach, będzie odpowiedzialny za to, aby dostrzec i nadać odpowiednią rangę modernizacji polskiej energetyki.

Źródło: Ekspercka Rada ds. Bezpieczeństwa Energetycznego i Klimatu