Rynek autobusów elektrycznych

Jednym z najszybciej rozwijających się w Polsce obszarów elektromobilności jest rynek transportu publicznego. Autobusy elektryczne i infrastruktura do nich wskazują na to, że zeroemisyjny transport zbiorowy jest jednym z pierwszych kroków w dążeniu do dekarbonizacji całego transportu, a także środkiem do odchodzenia od węglowodorów. Pomimo, że publiczny transport elektryczny rozwija się już od kilku lat, cały czas można zauważyć, że zainteresowanie samorządów i operatorów autobusami elektrycznymi rośnie. Na przestrzeni ostatnich mieliśmy do czynienie z kilkoma projektami, które przyśpieszyły wdrażanie zeroemisyjnego transportu w polskich miastach. Pierwszy projekt rozpoczął się w Jaworznie, następna była Zielone Góra, Warszawa, Kraków i Poznań. Obecnie autobusy elektryczne można spotkać już w ponad 50 miastach w całej Polsce.

Dynamiczny rozwój autobusów elektrycznych spowodowany jest przede wszystkim przez programy wsparcia (np. Zielony Transport Publiczny, Gepard, Kangur), wymagania ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Ust. Elek.), ale także przez względy ekonomiczne. O ile sama wspomniana ustawa nakłada na samorząd obowiązek świadczenia usług
lub zlecenia usług transportowych podmiotowi, którego udział autobusów zeroemisyjnych we flocie na obszarze tej jednostki wynosi co najmniej 30% (art. 36 ust. 1 Ust. Elek.), to kwestie ekonomiczne także przemawiają za wykorzystywaniem w transporcie właśnie pojazdów zeroemisyjnych. Bardzo dobrym przykładem, wskazującym korzyści ekonomiczne jest Rybnik, w którym z ogłoszonego przetargu na obsługę miejskich połączeń najkorzystniejsza okazała się oferta przewoźnika oferującego do przewozu autobusy wyłącznie elektryczne, pozostawiając w tyle promowane do tej pory inne alternatywne napędy (LNG i CNG).

Ponad 700 elektrycznych autobusów w Polsce
Według najnowszych danych z licznika e-busów Polskiej Izby Rozwoju Elektromobilności (PIRE) i TransInfo.pl wynika, że w polskich miastach jeździ obecnie 707 elektrycznych autobusów. W samym 1Q 2022 do tej puli dołączyło aż 79 pojazdów. Najbardziej rozwinięta pod tym względem jest Warszawa, gdzie w ruchu miejskim używane są 162 elektryczne
autobusy. Kolejne miasta w czołówce to Kraków, z liczbą 78 e-busów, Poznań – 59 autobusów zeroemisyjnych. Zaraz za podium znalazło się Jaworzno (44 szt.) i Zielona Góra (43 szt.). Te dane wskazują, że udział elektrobusów w segmencie miejskim plasuje się na poziomie powyżej 30% i rośnie. Natomiast najważniejszym wydarzeniem 2022 r. było wyprzedzenie pojazdów z silnikami diesla (po raz pierwszy w historii), które osiągnęły w zeszłym roku udział 35%, a elektrobusy – 36%. Ten trend kontynuowany jest także w tym roku. To już kolejny rok, który pokazuje nam, jak dobrze na rynku elektromobilności radzi sobie transport publiczny. Tym bardziej cieszy fakt, że zdecydowana większość autobusów elektrycznych produkowana jest w Polsce. Kolejna kwestia to programy wsparcia rozwoju elektromobilności. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznacza coraz większe środki właśnie na dofinansowanie zeroemisyjnych autobusów, jak i infrastruktury do ich ładowania. Oczywiście cieszy fakt, że samorządy chcą i chętnie korzystają z tego
typu programów.

Rys. 1. Polski rynek e-bus w 2022 r.

Polski lider – Solaris
Niezmiennie liderem w polskich miastach wśród producentów jest Solaris, który prawdopodobnie utrzyma pozycję lidera do końca roku. Jednak zaraz na nim pojawia się w Polsce coraz więcej e-busów, takich firm jak: Volvo, Mercedes-Benz, MAN, co pokazują dane za 1Q 2022.

Najczęściej kupowane marki e-busów to aktualnie Volvo (27 szt.), następnie Mercedes (24 szt.) i Solaris (24 szt.). Mimo negatywnego wpływu pandemii i wysokich cen prądu rynek dynamicznie się rozwija. Sprzyjają temu unijne programy (RPO, POPW i POIiŚ) i rządowe dofinasowanie (Gepard i ZTP). Prognozy na ten rok dla rynku elektrycznych autobusów wyglądają bardzo obiecująco.

Infrastruktura dla e-busów
W tej kategorii niezmiennie liderem jest zielonogórska firma Ekoenergetyka-Polska, która uruchomiła w Polsce 437 stacji ładowania o łącznej mocy 61 MW (80,33%). Kolejne miejsca na podium należą do: Medcomu (15,63% – 85 stacji ładowania), Eniki (2,39% – 13 stacji ładowania). W sektorze infrastruktury pojawiły się też realizacje między innymi: Busnex – 6 stacji ładowania o łącznej mocy 640 kW (1,10%) i Elektrometal z 2 stacjami ładowania o łącznej mocy 180 kW (0,37%). W Polsce obecnie używanych jest 520 stacji ładowania
autobusów elektrycznych, które dostarczają ponad 70 MW mocy, w ponad 50 miastach.

Prognoza na kolejne lata
Na koniec roku prawdopodobnie przekroczymy liczbę 800 autobusów elektrycznych w polskich miastach. Aktualnie 191 e-busów jest w trakcie dostaw (z podpisanymi umowami), z czego ok. 100 sztuk dotrze do miast jeszcze w tym roku. Kolejne 82 autobusy są w procedurze przetargowej, 32 mają zapewnione dofinansowanie z I edycji programu Zielony Transport Publiczny, ale jeszcze nie ogłoszono na nie przetargów, a aż 340 autobusów elektrycznych ma otrzymać dofinansowanie z II edycji Zielonego Transport Publiczny, ale jeszcze
nie podpisano tutaj żadnych umów. Jeżeli wszystkie umowy i dofinansowania zostaną zrealizowane, to można się spodziewać, że w latach 2022-2024 na polskich drogach jeździć będzie ponad 1350 autobusów elektrycznych.

Rys. 2. Rynek e-bus – prognoza

O PIRE
Polska Izba Rozwoju Elektromobilności to niezależna organizacja pozarządowa, której głównym celem jest budowanie realnej elektromobilności m. in. w jednostkach samorządu terytorialnego, poprzez realizację programu E-mobility now!, czyli stwarzanie odpowiednich warunków, zwiększanie świadomości, edukację oraz wykorzystanie potencjału
gospodarczego nowego sektora. Organizacja jest ambasadorem polskiej inicjatywy Driving Change Together. Izba jest także liderem projektu Europejskiego Centrum Elektromobilności w Zielonej Górze.

Opracowanie: Marcin Nowak, Członek Zarządu, Polska Izba Rozwoju Elektromobilności