Transformacja energetyczna: Eksperci stworzyli Dekalog, który jest drogowskazem do bezpieczeństwa energetycznego Polski

Wojna w Ukrainie i obecna sytuacja energetyczna zrodziły konieczność uniezależnienia i zdefiniowania na nowo polskiej polityki energetycznej na kolejne lata, a nawet dekady. Nieunikniona zielona transformacja energetyczna i je główny cel, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej do roku 2050, również wymagają szybkich i konkretnych decyzji. A eksperci alarmują, że już dziś powinniśmy podjąć działania, które pozwolą Polakom patrzeć w stabilną i bezpieczną przyszłość. Dlatego Polska musi zacząć poważnie inwestować w nowoczesne technologie zeroemisyjne, a jednocześnie optymalizujące zużycie energii. Jakie działania i decyzje są niezbędne do przeprowadzenia mądrej transformacji energetycznej? Na to pytanie odpowiada „Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej” – opublikowany właśnie gotowy plan dojścia Polski do neutralności klimatycznej i uniezależnienia się od zewnętrznych dostaw paliw.

Bezpieczeństwo i niezależność to słowa w ostatnich tygodniach odmieniane przez wszystkie przypadki. Wojna w Ukrainie pokazała, jak krucha jest energetyka oparta o importowane głównie z Rosji paliwa kopalne – gaz, ropę i węgiel. Do tego galopujące ceny energii i kryzys klimatyczny – to wszystko sprawia, że krajowa gospodarka staje w obliczu kryzysu ekonomicznego i pogorszenia konkurencyjności na arenie międzynarodowej. W obecnej sytuacji transformacja energetyczna w Polsce wydaje się być nieunikniona i potrzebna. Po najdłuższej nawet eksploatacji złóż i bloków węglowych, musimy być gotowi z nowymi mocami zarówno w OZE – które po agresji Rosji w Ukrainie określane są mianem „energii wolności”, jak i energetyce jądrowej.

– Bezpieczeństwo energetyczne to dziś nasz wspólny cel. Dlatego opracowaliśmy „Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej” – dokument, który dla wielu może stanowić przewodnik po ścieżce przekształceń i wskazówki, gdzie najbardziej wzmacniać działania i aktywność zarówno z poziomu państwa, regionu jak i z poziomu lokalnego. To unikatowe opracowanie, które pokazuje transformację energetyczną w ujęciu całościowym i systemowym, a nie tylko w poszczególnych jej obszarach. Nasze opracowanie to zbiór 10 prostych zasad, który wyłącznie sosowane równolegle przyniosą spodziewany efekt dobrej zmiany. Zielona transformacja musi bowiem objąć wszystkie dziedziny życia oraz gospodarki, a nie tylko jednostkowe elementy – mówi Anna Kornecka, Dyrektor Instytutu Stowarzyszenie Program Czysta Polska.

Proponowane w Dekalogu działania obejmują obszar zarządzania strategicznego i planowania, ale i konkretnych obszarów takich, jak rozwój OZE i atomu czy technologii wodorowych. Eksperci zidentyfikowali konieczne działania w zakresie modernizacji sieci elektroenergetycznych czy elektryfikacji naszej gospodarki.  Opracowanie buduje fundamenty zielonej i innowacyjnej gospodarki, wykorzystując do tego wszelkie możliwe do pozyskania fundusze krajowe i unijne. Pokazuje społeczny aspekt transformacji energetycznej i dekarbonizacji, w tym jej zadania i szanse. Dokument dostrzega również ważną rolę samorządów lokalnych, wzmacniając ich niezależność energetyczną oraz wartość edukacji czy nauki w tak trudnym, jak transformacja energetyczna, procesie.

– Przedstawiamy, krok po kroku, dziesięć najważniejszych obszarów, w których identyfikujemy potrzebę natychmiastowego działania, tak aby wykorzystać wszelkie szanse, jakie wynikają z dążenia europejskiej gospodarki do neutralności klimatycznej i uniezależnienia wzrostu gospodarczego od zużycia surowców naturalnych. Dokument opracowaliśmy we współpracy z ekspertami z różnych środowisk, organizacji, think tanków, którzy zjednoczyli siły aby zaproponować kierunki transformacji energetycznej naszego kraju w drodze do zeroemisyjności. To gotowy, spójny plan, co do którego wszyscy jesteśmy zgodni – musi być zrealizowany – mówi Michał Niewiadomski, publicysta energetyczno-klimatyczny, założyciel Klubu Energetycznego.

Transformacja energetyczna ma nie tylko uzasadnienie w sferze ochrony klimatu, ale jest dziś przedsięwzięciem o charakterze rewolucji technologicznej na miarę XXI w. Służyć ma budowie szeroko pojętej zielonej gospodarki z zielonym transportem i przemysłem. Polska powinna w tym procesie zarówno uczestniczyć równoprawnie z innymi europejskimi krajami, a jednocześnie wzmacniać swoje bezpieczeństwo energetyczne.

– Przyszłością jest elektryfikacja wszystkich sektorów gospodarki w oparciu o źródła zeroemisyjne. Wysokie ceny paliw kopalnych i ryzyko przerwania dostaw przyśpieszą transformację energetyczną i rozwój nowych technologii – w transporcie, ciepłownictwie, przemyśle. Bezpieczeństwo energetyczne będzie mieć nowy wymiar – będzie się opierało na zapewnieniu stabilnych i niezawodnych dostaw energii w oparciu o źródła lokalne, odnawialne – mówi Joanna Maćkowiak-Pandera, Prezes Forum Energii.

Dodatkowo, po 24 lutego 2022 r. świat już nie jest taki sam, jak wcześniej. Europa stoi przed obliczem jeszcze większego wyzwania, jak jest uniezależnienie się od rosyjskich węglowodorów i związana z tym modyfikacja planów użycia gazu jako paliwa przejściowego.

– Dziś, znaleźliśmy się w skomplikowanej sytuacji geopolitycznej i ekonomicznej, i dziś trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki jest kierunek rozwoju naszego kraju na kolejne lata, ale i dziesięciolecia. Z drugiej strony Polska jest członkiem Unii Europejskiej a Unia chce być neutralna klimatycznie do 2050 r. Nie możemy nie dostrzec w tym szansy, ale i musimy dołożyć swoją część wysiłku, aby ten cel mógł być rzeczywisty i osiągalny. Do tego, to właśnie dziś, Unia przeznacza ogromne nakłady na sfinansowanie zielonych inwestycji i naszym zadaniem jest je właściwie wykorzystać i nie zaprzepaścić tej historycznej szansy, aby koszt transformacji energetycznej Polski rozłożony był równomiernie na wszystkie kraje UE, a nie tylko obciążał mieszkańców naszego kraju – mówi Marcin Roszkowski, Prezes Instytutu Jagiellońskiego.

Twórcy Dekalogu wskazują obszary i konkretne działania, które należy podjąć jak najszybciej, aby wizja Polski gospodarczo rozwiniętej, ambitnej, konkurencyjnej, ale i zrównoważonej, mogła być realna. Publikacja podpowiada, gdzie szukać nowych możliwości i jakie obszary należy szczególnie wzmacniać.

– Realizacja dekalogu nie będzie prosta, ale brak realizacji wskazanych w nim kroków oznacza zagrożenie naszego bezpieczeństwa energetycznego i ograniczenie suwerenności, a także zepchnięcie na margines gospodarczy naszych firm, które nie będą w stanie zredukować swojego śladu węglowego. Nie możemy również zapominać o przyszłych pokoleniach – to dla nich musimy zbudować sektor energetyki oparty o czyste technologie wytwórcze, dzięki czemu możliwe będzie życie w zdrowym i czystym otoczeniu – dekalog to właśnie taka wizja. Nie istnieje dziś technologia, na której możemy w 100% zbudować naszą niezależność energetyczną w zgodzie z klimatem. Ale powinniśmy szukać takich kierunków rozwoju oraz inwestycji, w których najlepiej i najefektywniej będziemy tworzyć krajowy łańcuch dostaw: dostarczymy kompetencje, komponenty, usługi i miejsca pracy w wielu nowych sektorach gospodarki – podsumowuje Piotr Czopek, Dyrektor ds. Regulacji, Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej.

„Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej” obejmuje:

1. DOBRY PLAN DLA TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ W POLSCE: Transformację trzeba przeprowadzić mądrze. Musi ona nastąpić poprzez ewolucję, a nie rewolucję. Zmiana powinna rozpocząć się od energetyki, a później objąć całą gospodarkę, analizując korzyści, ale i szukając potencjalnych zagrożeń.
2. ROZWÓJ OZE I ENERGETYKI JĄDROWEJ: Od wielu lat rozwój odnawialnych źródeł energii motywowany był w Polsce koniecznością realizacji polityki energetyczno-klimatycznej UE. Energetyka jądrowa to obok energetyki wiatrowej źródło wytwarzania, którego emisja CO₂ w cyklu życia jest najniższa. Zarówno atom, jak i OZE powinny się uzupełniać, by wspólnie tworzyć zeroemisyjną gospodarkę przyszłości.
3. MODERNIZACJA SIECI: Funkcją, jaką pełnią sieci elektroenergetyczne, jest dostarczenie usługi i umożliwienie realizacji kontraktu pomiędzy odbiorcą i wytwórcą – to bardzo ważne stwierdzenie, które powinno unaocznić, iż wszelkie działania prowadzone w tym obszarze powinny być nastawione na realizację przedmiotowej funkcji.
4. NIEZALEŻNOŚĆ ENERGETYCZNA SAMORZĄDÓW: Jednym z największych wyzwań transformacji jest zmiana systemu opartego o duże źródła wytwórcze na rzecz struktury rozproszonej, w której to lokalne źródła energii odgrywać będą wiodącą rolę w zabezpieczaniu potrzeb energetycznych odbiorców energii.
5. ELEKTRYFIKACJA GOSPODARKI: Jednym z głównych sposobów osiągania neutralności klimatycznej jest elektryfikacja gospodarki w oparciu o energię ze źródeł odnawialnych. W krótkim czasie zmieni się też definicja tego, co uważamy za drogie, np. magazyny, zielony wodór okażą się powszechnie dostępne cenowo w porównaniu z drogim węglem i gazem. Źródła odnawialne, szczególnie wiatr i słońce o zerowym koszcie paliwa – będą najbardziej pożądaną formą inwestycji – zarówno przez społeczeństwo, jak i instytucje finansowe.
6. ROZWÓJ TECHNOLOGII WODOROWYCH: W tych trudnych czasach coraz częściej stawiane jest pytanie, jak Europa może szybko uniezależnić się od surowców pochodzących z Rosji. Odpowiedź na to pytanie jest już znana od dawna i brzmi „wodór”, który jako gaz może z powodzeniem zastąpić paliwa kopalne w transporcie, energetyce czy przemyśle chemicznym.
7. REZYGNACJA Z WĘGLA, TROSKA O KLIMAT I ŚRODOWISKO: Węgiel jest głównym surowcem energetycznym w Polsce, z jego spalania powstaje 70% energii elektrycznej i ponad 90% energii cieplnej. Dekarbonizacja oznacza nie tylko konieczność powstania nowych mocy wytwórczych, ale i likwidacji monokultur gospodarczych w miejscach, gdzie obecnie wydobywa się i spala węgiel.
8. ROZSĄDNE INWESTYCJE I ROZWÓJ NOWYCH TECHNOLOGII: Zielona rewolucja na dobre zagościła w Europie. Transformacja energetyczna, zeroemisyjność, gospodarka obiegu zamkniętego to już nie tylko slogany, ale faktyczne cele, na których realizację trzeba przeznaczyć olbrzymie fundusze.
9. BUDOWA ZIELONEJ GOSPODARKI: Budowa zielonej gospodarki to nie tylko zmniejszenie emisyjności i energochłonności. Jednym z nieodłącznych elementów krajobrazu zmieniającej się polskiej energetyki będzie długotrwała przemiana charakteru miejsc pracy, wykorzystywanych technologii i usług, jak i budowy kompetencji w zakresie badań i rozwoju.
10. EDUKACJA: Transformacja energetyczna, jak każda wielka przemiana, aby zakończyła się powodzeniem, musi otrzymać akceptację społeczną. Żadna wielka reforma społeczna i gospodarcza nie jest w pełni możliwa bez zrozumienia i potrzeby działania w kierunku zmian. By tak się stało, potrzebna jest szeroko zakrojona edukacja poprzez działania w szkołach, uczelniach, a także w przestrzeni publicznej. 

Cały „Dekalog Polskiej Transformacji Energetycznej” DO POBRANIA TUTAJ

Źródło: Polskie Stowarzyszenie Energetyki Wiatrowej