Jak Polska i Węgry mogą współpracować na rzecz bezpieczeństwa energetycznego? Nowa książka Instytutu Polityki Energetycznej

Instytut Polityki Energetycznej im. Ignacego Łukasiewicza prowadzi projekt „Polsko-węgierska współpraca na rzecz bezpieczeństwa energetycznego w kontekście transformacji energetycznej i konkurencyjności gospodarki”. Zaangażowani w projekt badacze pokazują podobieństwa i różnice oraz próbują znaleźć pole do zacieśnienia współpracy obydwu państw w kontekście transformacji energetycznej oraz budowy konkurencyjności ekonomicznej.

Efektem pracy badawczej będzie książka „Polish-Hungarian Cooperation for Energy Security in the context of Energy Transition and Economy Competitiveness” („Polsko-węgierska współpraca na rzecz bezpieczeństwa energetycznego w kontekście transformacji energetycznej i konkurencyjności gospodarki”).

To zbiór kilku artykułów naukowych i eksperckich, napisanych przez uznanych analityków polityki energetycznej i stosunków międzynarodowych z różnych ośrodków naukowych z Polski, Węgier czy Stanów Zjednoczonych. Autorami są m.in. dr Dominik Héjj, dr Anna Mikulska, kmdr ppor. Tomasz Chyła, Jakub Bartoszewski, Piotr Turowski, dr Viktor Varjú, Attila Farkas, Peter Rada. Redaktorami naukowymi są dr hab. Mariusz Ruszel oraz dr Anna Witkowska.

Tematy poszczególnych rozdziałów to polityka energetyczna Polski i Węgier, transformacja energetyczna obydwu krajów (odchodzenie od węgla, energetyka jądrowa, zwiększanie udziału gazu w miksie energetycznym), wykorzystanie surowców energetycznych, dywersyfikacja dostaw tychże surowców, działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego. Analizowane kwestie ujmowane są też w kontekście relacji między państwami Europy Środkowo-Wschodniej, a także w kontekście polityki energetycznej i klimatycznej Unii Europejskiej.

Autorzy pokazują także możliwości współpracy energetycznej Polski i Węgier, a szczególnie możliwości osiągnięcia konkurencyjności ekonomicznej.

Najważniejszą różnicą w miksie energetycznym obydwu państw jest rola energetyki jądrowej. W Polsce jest ona nieobecna, natomiast na Węgrzech elektrownia w Paks zapewnia połowę energii elektrycznej. Szczegółowo analizuje tę sprawę dr Dominik Héjj. Plany rządu węgierskiego mówią zakładają zwiększenie mocy i modernizację, ale rozbudowa opóźnia się. Przy okazji analityk podkreśla współpracę węgiersko-rosyjską przy rozbudowie mocy energetyki atomowej.

Obydwa kraje mają też plany stania się regionalnym hubem gazowym. Polska liczy na odsprzedawanie nadwyżek gazu amerykańskiego, norweskiego czy katarskiego, zaś Węgry już odprzedają gaz rosyjski. Dr hab. Mariusz Ruszel, profesor Politechniki Rzeszowskiej i prezes Instytutu Polityki Energetycznej porównuje potencjał obydwu państw w tej dziedzinie. Jak wynika z analizy, i Warszawa, i Budapeszt mają podstawy do tego, by stać się gazowymi hurtownikami.

Kmdr ppor. Tomasz Chyła pokazuje, że współpraca Budapesztu z Moskwą, która przynosi korzyści konsumentom na Węgrzech, czyli niskie ceny, na gruncie geopolityki nie służy jedności państw Trójmorza.

Według Tomasza Turowskiego z Biura Bezpieczeństwa Narodowego, polem współpracy między obydwoma krajami może być budowa elektrowni atomowych. Co prawda model finansowania w obydwu krajach jest inny, ale według eksperta może być to przedsięwzięcie przekraczające istniejący i planowany potencjał gospodarczy obydwu państw. Poza aspektem gospodarczym, Polska i Węgry mogą też wspólnie podejmować działania dyplomatyczne wobec Komisji Europejskiej na rzecz wpisania atomu do taksonomii, czyli rejestru technologii, które mogą być wspieranie unijnymi funduszami. Tu współpracę deklaruje kilka państw tworzących Inicjatywę Trójmorza.

Następnym polem do współpracy między Polską i Węgrami może być transformacja energetyki zasilanej węglem brunatnym. Na Węgrzech zamknięta zostanie kopalnia i elektrownia Matra, a w Polsce kilka tego typu obiektów. Polska mogłaby skorzystać z doświadczeń węgierskich partnerów, np. zagospodarowaniu odkrywek, przestawianiu lokalnej gospodarki czy modernizacji samych elektrowni.

Viktor Varjú, dyrektor Instytutu Studiów Regionalnych w Centrum Studiów Ekonomicznych i Regionalnych Węgierskiej Akademii Nauk zwraca uwagę na ważną rolę, jaką może odgrywać przechodzenie na energetykę odnawialną w rozwoju regionów. Według niego istotną rolę mają tu do odegrania systemy dotacji, bez których te inwestycje mogą być niemożliwe.

Książka ukaże się w języku angielskim w formie elektronicznej, jako darmowy e-book, a także w postaci bezpłatnego wydania drukowanego, które zostanie wysłane do bibliotek.

Publikacja ukazuje się w ramach projektu pt. „Polish-Hungarian Cooperation for Energy Security in the context of Energy Transition and Economy Competitiveness”, współfinansowanego przez Instytut Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka.

Więcej informacji na stronie: www.instytutpe.pl/projekt-wspolpraca-polska-wegry oraz w zakładce publikacje.

Publikacja wyraża jedynie poglądy autorów i nie może być utożsamiana z oficjalnym stanowiskiem Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. W. Felczaka.

Źródło: Instytut Polityki Energetycznej im. Ignacego Łukasiewicza w Rzeszowie