Konieczne zdecydowane i konsekwentne działania na rzecz restrukturyzacji górnictwa

– Zdecydowanie, uwzględniając krytyczną sytuację finansową Polskiej Grupy Górniczej, podtrzymuję prezentowaną w ubiegłym kwartale opinię o konieczności restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. W procesie tym niezbędna jest likwidacja trwale nierentownych mocy produkcyjnych – mówi dr Janusz Steinhoff, Minister Gospodarki w Gabinecie Cieni BCC, b. Wicepremier i Minister Gospodarki.
– Ceny węgla z polskich kopalń, będące pochodną kosztów wydobycia, czynią go niekonkurencyjnym w odniesieniu do węgla importowanego. Konsekwencją tego stanu są najwyższe wśród krajów UE hurtowe ceny energii elektrycznej, rosnący jej import (ponad 10 TWh w 2019 r.) i spadek konkurencyjności energochłonnej części gospodarki. Opisana sytuacja uzasadnia pilną konieczność opracowania i wdrożenia programu dostosowania górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach rynkowych z uwzględnieniem redukcji popytu na węgiel w perspektywie najbliższych 15-25 lat – podkreśla były Wicepremier. Jego zdaniem, przyjęty przez rząd program restrukturyzacji powinien uwzględniać doświadczenia z realizacji podobnego programu w okresie 1997-2001.
Minister Gospodarki w Gabinecie Cieni BCC pozytywnie ocenia opracowanie i opublikowanie przez ministra klimatu oczekiwanego od lat dokumentu Polityka Energetyczna Państwa obejmującego okres do 2040 r. oraz przygotowaną również przez ministra klimatu nowelizację ustawy o zapasach ropy naftowej, paliw płynnych i gazu.
Gospodarczy Gabinet Cieni Business Centre Club to think tank powołany w kwietniu 2012 r., aby wspierać działania prorozwojowe władz publicznych, monitorować prace resortów kluczowych dla przedsiębiorczości, rekomendować zmiany sprzyjające rozwojowi kraju, wzrostowi gospodarczemu i konkurencyjności polskich firm.
W skład gabinetu wchodzą wybitni, gospodarczy fachowcy, z których wielu piastowało w przeszłości funkcje publiczne. Więcej informacji:https://www.bcc.org.pl/strefa_eksperta/gospodarczy-gabinet-cieni/
Opracowanie jest elementem Raportu Gabinetu Cieni BCC dot. III kwartału 2020 r. Będziemy codziennie przedstawiać poglądy poszczególnych ministrów GGC BCC związane z obecną sytuacją oraz zawierające
rekomendacje na najbliższe miesiące.

Wskazania dla Rządu

Zdecydowanie, uwzględniając krytyczną sytuację finansową Polskiej Grupy Górniczej, podtrzymuję prezentowaną w ub. kwartale opinię o konieczności restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego. W
procesie tym niezbędna jest likwidacja trwale nierentownych mocy produkcyjnych. Jest to tym bardziej konieczne i uzasadnione, iż – obok wysokich kosztów wydobycia występujących w niektórych kopalniach –
odnotowujemy znaczący spadek zapotrzebowania na węgiel kamienny ze strony elektroenergetyki i ciepłownictwa. Ceny węgla z polskich kopalń, będące pochodną kosztów wydobycia, czynią go
niekonkurencyjnym w odniesieniu do węgla importowanego. Konsekwencją tego stanu są najwyższe wśród krajów UE hurtowe ceny energii elektrycznej, rosnący jej import (ponad 10 TWh w 2019 r.) i spadek
konkurencyjności energochłonnej części gospodarki. Opisana sytuacja uzasadnia pilną konieczność opracowania i wdrożenia programu dostosowania górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w
warunkach rynkowych z uwzględnieniem redukcji popytu na węgiel w perspektywie najbliższych 15-25 lat.
Przyjęty przez rząd program restrukturyzacji powinien uwzględniać doświadczenia z realizacji podobnego programu w okresie 1997-2001, a w szczególności:
– w kopalniach przeznaczanych do likwidacji należy precyzyjnie zaplanować i zrealizować sposób rozwiązania problemów pracowniczych,
– należy przyjąć zasadę, iż redukcja zatrudnienia odbywa się na zasadzie dobrowolności,
– programem osłon socjalnych należy objąć pracowników wszystkich kopalń PGG – wdrożenie tej formuły otworzy drogę do alokacji pracowników między kopalniami,
– realizacja programu powinna mieć miejsce w warunkach dialogu z partnerami społecznymi,
– rząd powinien zachować stanowczość w polemice z nierealistycznymi (ze względów prawnych i rynkowych) postulatami ograniczenia importu energii elektrycznej i węgla, a także oczekiwaniami całkowitej zmiany
opracowanej w Ministerstwie Klimatu Polityki Energetycznej Państwa do 2040 r.

Podsumowanie dotychczasowych działań Rządu
Pozytywy:
1. Pozytywnie oceniam opracowanie i opublikowanie przez ministra klimatu oczekiwanego od lat dokumentu Polityka Energetyczna Państwa obejmująca okres do 2040 r. Fakt, iż opracowanie dotyczy okresu do 2040 r., czyli 20-letniego etapu realizacji przyjętej przez kraje członkowskie polityki klimatycznej Unii Europejskiej oraz sprawia, że generalnie wpisuje się ono w zawarte w tej polityce cele, należy ocenić pozytywnie.
W dokumencie przedstawiono dość realistyczne prognozy udziału OZE w miksie energetycznym na poziomie 32% w roku 2030, powyżej 28% w ciepłownictwie i ok. 14% w transporcie. Kontestowany przez część środowiska górniczego zapis o redukcji udziału węgla w produkcji energii elektrycznej do 37% w 2040 r. i 11% w 2040 r. w scenariuszu rosnących kosztów emisji CO2 należy uznać za realistyczny i racjonalny. Podobnie należy ocenić przedstawiony zarys programu zwiększenia efektywności energetycznej. Przedmiotem kontrowersji, w kontekście kosztów inwestycji, może być program budowy elektrowni jądrowych (sumaryczna moc 6-8 GW) w latach 2033-2043.
2. Równie pozytywnie oceniam przygotowaną przez ministra klimatu nowelizację ustawy o zapasach ropy naftowej, paliw płynnych i gazu. Nowelizacja ta opracowana została z inicjatywy Komisji
Europejskiej, która uznała, iż obowiązujące w Polsce przepisy stanowią nieuzasadnione obciążenie dla firm działających na polskim rynku oraz mają charakter dyskryminacyjny, utrudniając uczciwą
konkurencję. Opracowany projekt ustawy, zgodnie z obowiązującą dyrektywą UE zakłada stopniowe, skorelowane z procesem uwolnienia cen gazu dla odbiorców komunalnych i rozwojem infrastruktury
przesyłowej stopniowe znoszenie obowiązku utrzymywania zapasów. Znowelizowana ustawa będzie również sprzyjała tworzeniu regionalnego centrum przesyłu i handlu gazem w naszym kraju.

Zagrożenia:
1. Negatywnie oceniam podjętą przez rząd wbrew stanowisku pracodawców, prezentowaną na forum Rady Dialogu Społecznego podwyżkę płacy minimalnej w 2021 r. do poziomu 2800 zł brutto i
stawkę 18,3 zł/h. Tak znaczne zwiększenie płacy minimalnej (o 200 zł w stosunku do br.) uwzględniając aktualny stan gospodarki jest działaniem nieracjonalnym i szczególnie brzemiennym w
negatywne skutki dla sektora MŚP. Decyzja o podniesieniu płacy minimalnej zwiększy obciążenie pracodawców na płace i składki o 5 mld zł rocznie.
2. Podtrzymuję negatywną ocenę koncepcji integracji Orlenu i Lotosu. Argumenty, które przedstawiłem poprzednio, a dotyczące zagrożenia dla konkurencyjności rynku paliw płynnych w Polsce, znalazły
potwierdzenie w stanowisku Komisji Europejskiej. Stanowisko to należy uznać, z punktu widzenia Skarbu Państwa, za restrykcyjne, zaś z punktu widzenia funkcjonowania konkurencyjnego rynku za
racjonalne. Uwzględniając te argumenty należy decyzję o inkorporacji Lotosu do Orlenu ocenić jako nieracjonalną. Równocześnie zapowiedź kolejnego etapu tworzenia multienergetycznego koncernu na
bazie Orlenu poprzez połączenie z PGNiG (kapitalizacja 29,79 mld zł) możne sugerować, iż istotnym powodem decyzji administracji państwowej są uzyskane z tych operacji przychody budżetu.

Źródło: Instytut Interwencji Gospodarczych BCC